- Նկարագրել Հայկական լեռնաշխարհի աշխարհագրական դիրքի առանձնահատկությունները։Ռազմավարական գլխավոր դաշնակցի՝ Ռուսաստանի Դաշնության հետ չունի անմիջական սահման։Հայաստանի Հանրապետությունը գտնվում է կարևոր միջազգային տրանսպորտային ուղիների (Եվրոպան Կենտրոնական ու Հարավային Ասիային և Ռուսաստանը Մերձավոր Արևելքին կապող) խաչմերուկում։ Նրա տարածքով անցնում են Թուրքիան Իրանին, Ադրբեջանին ու Կասպից ծովի ավազանին, ինչպես նաև Հյուսիսային Կովկասը և Սև ծովը Իրանին ու արաբական երկրներին կապող երկաթուղիներն ու ավտոմոբիլային գլխավոր ճանապարհները
- Բնութագրել Հայաստանի Հանրապետության աշխարհագրական դիրքը, բնական պայմանները և ռեսուրսները։
- Բնութագրել Արագածոտնի մարզի աշխարհագրական դիրքը։Մարզի աշխարհագրական դիրքի կարևոր առանձնահատկությունն այն է, որ գտնվում է մայրաքաղաք Երևանի և Հայաստանի ամենաբարձր լեռնագագաթի՝ Արագածի միջև։ՀՀ Արագածոտնի մարզի տարածքով են անցնում հանրապետական նշանակություն ունեցող 3 ավտոխճուղիները`Երևան – Աշտարակ—Թալին—Գյումրի, Երևան—Աշտարակ—Սպիտակ և Երևան—Արմավիր—Քարակերտ—Գյումրի: Մարզի տարածքը հատում է նաև ՀՀ գլխավոր երկաթուղին (միայն արևմտյան հատվածով և մարզի տնտեսական զարգացման վրա էական ազդեցություն չի թողնում):
- Նշել Արագածոտնի մարզի հիմնախնդիրները և զարգացման հեռանկարները։Խնդիրներից մեկն տրանսպորտն է ամեն գյուղ չունի իր տրանսպորտը։Ճանապարհները վերանորոգված չեն կան շրջաններ որոնք իրականացնում են բարեկարգման աշխատանքներ։
- Բնութագրել Լոռու մարզի աշխարհագրական դիրքը, բնական պայմանները ռեսուրսները։
- Նշել Լոռու մարզի տնտեսության զարգացման հեռանկարները։
Աշխարհագրություն
Գործնական 2
1 ԵՐԿՐԱԳՆԴԻ ՎՐԱ ԿԱՄ ԴՐԱ ՈՐԵՒԷ ՏԱՐԱԾՔՈՒՄ ԲՆԱԿՎՈՂ ՄԱՐԴԿԱՆՑ ԱՄԲՈՂՋՈՒԹՅՈՒՆԸ ԿՈՉՎՈՒՄ Է
1.1) ռասա 2) ազգ 3) աշխատանքային ռեսուրս 4) բնակչություն
2․ Դիագրամով տրված են աշխարհի ամենամեծ թվաքանակ ունեցող չորս ժողովուրդները: Ո՞ր ժողովուրդն է տրված 2 թվով.
1) բենգալացի
2) ԱՄՆ–ի ամերիկացի
3) հինդուստանցի
4) չինացի
3․ Բնակչության տեղաբաշխման վրա ազդող գործոն չէ.
1) բնականը 3) քաղաքականը
2) տնտեսականը 4) պատմականը
4․Բնական շարժի հետևանքով սերունդների հերթափոխման գործընթացը կոչվում է.
1) բնակչության կազմ
2) բնակչության բնական աճ
3) բնակչության մեխանիկական շարժ
4) բնակչության վերարտադրություն
5․ Բնակչության կտրուկ աճը համեմատաբար կարճ ժամանակահատվածում անվանում են.
1) ժողովրդագրական պայթյուն
2) ժողովրդագրական քաղաքականություն
3) բնակչության մեխանիկական շարժ
4) բնակչության վերարտադրություն
6․ Բնակչության վերարտադրության երկրորդ տիպի երկրներ են.
1) Ֆրանսիան և Գերմանիան
2) Ռուսաստանը և Ուկրաինան
3) Նիգերիան և Եթովպիան
4) Կանադան և ԱվստրալիանԲնակչության վերարտադրության երկրորդ տիպի երկրներ են.
1) Ֆրանսիան և Իտալիան 3) Նիգերը և Սուդանը
2) Ռուսաստանը և Բելառուսը 4) Կանադան և Ավստրալիան
7․ Ո՞ր պնդումն է ճիշտ.
1) Բնակչության վերարտադրության առաջին տիպի երկրներին բնորոշ են ցածր
ծնելիությունը, ցածր մահացությունը և ցածր բնական աճը:
2) «Ժողովրդագրական պայթյունը» բնութագրվում է բնակչության դանդաղ
աճով և բնորոշ է զարգացած երկրներին:
3) Բնակչության թվի կտրուկ աճի հետևանքով զարգացած երկրներում ստեղծվել է «ժողովրդագրական ճգնաժամ»:
4) Բնակչության վերարտադրությունը հիմնականում պայմանավորված է երկրի
բնակլիմայական պայմաններով:
8․ «Ժողովրդագրական պայթյունը».
1) բնակչության թվի կտրուկ աճն է մահացության կրճատման հետևանքով
2) բնակչության թվի կայուն աճն է ընդլայնված վերարտադրության պայմաններում
3) բնակչության թվի կտրուկ նվազումն է ծնելիության կրճատման հետևանքով
4) բնակչության թվի կայունացումն է պարզ վերարտադրության պայմաններում
9․ Ո՞ր պնդումն է ճիշտ.
1) Բնակչության ցածր բնական աճը բնորոշ է զարգացող երկրներին:
2) Բնակչության մահացության ամենաբարձր ցուցանիշները բնորոշ են աֆրիկյան
երկրներին:
3) Բնակչության ծնելիության ամենաբարձր ցուցանիշները բնորոշ են եվրոպական երկրներին:
4) Բնակչության թվի աճի տեմպերը բարձր են վերարտադրության առաջին
տիպի երկրներում:
10․ «Ժողովրդագրական ճգնաժամը» բնորոշ է.
1) Չինաստանին և Թուրքիային 3) Հնդկաստանին և Իրանին
2) Գերմանիային և Ավստրիային 4) Բրազիլիային և ԱՄՆ–ին
11․ Բնակչության վերարտադրության երկրորդ տիպի երկրներ են.
1) Իտալիան և Գերմանիան
2) Ֆրանսիան և Մեծ Բրիտանիան
3) Կորեայի Հանրապետությունը և Ավստրալիան
4) Ալժիրրը և Մարկկոն
11․ Այն երևույթը, երբ բնակչության մահացությունը գերազանցում է ծնելիությանը, առկա է բնակչության նեղ վերարտադրություն և բնակչության թվի նվազում, կոչվում է.
1) ժողովրդագրական իրավիճակ
2) ժողովրդագրական պայթյուն
3) ժողովրդագրական ճգնաժամ
4) ժողովրդագրական արտահոսք
12․ Պարզ վերարտադրությունը բնորոշ է.
1) Նիգերիային և Ավստրալիային
2) Մեծ Բրիտանիային և Ֆրանսիային
3) Հնդկաստանին և Չինաստանին
4) Բրազիլիային և Մեքսիկային
14․ Ո՞ր պնդումն է սխալ.
1) Երբ ծնելիությունը գերազանցում է մահացությանը, վերարտադրությունը
ընդլայնված է:
2) Զարգացած երկրներում բնակչության սեռային կազմում կանանց թիվը
գերազանցում է տղամարդկանց թվին:
3) Զարգացող երկրներին բնորոշ է նեղ հիմքով, համեմատաբար լայն գագաթով
սեռատարիքային բուրգը:
4) Աշխարհի ամենատարածված լեզուն չինարենն է, որով խոսում է ավելի քան
1,3 մլրդ մարդ:
13․ Ո՞ր պնդումն է ճիշտ.
1) Աշխարհի ամենամեծ լեզվաընտանիքը չին–տիբեթականն է:
2) Զարգացած երկրներում բնակչության սեռային կազմում տղամարդկանց թիվը
գերազանցում է կանանց թվին:
3) Բնակչության բարձր բնական աճ ունեցող երկրներում մեծ է երիտասարդների բաժինը:
4) Վերարտադրության երկրորդ տիպի երկրներում բնակչության կյանքի միջին
տևողությունը բարձր է:
15․ Ո՞ր պնդումն է ճիշտ.
1) Աշխարհում և երկրների մեծ մասում գերակշռում են տղամարդիկ:
2) Զարգացած երկրների մեծ մասում գերակշռում են տղամարդիկ:
3) Աշխարհում ավելի շատ են տղամարդիկ, բայց երկրների մեծ մասում գերակշռում են կանայք:
4) Աշխարհում և երկրների մեծ մասում տղամարդիկ ավելի երկար են ապրում, քան կանայք:
16․ Բնակչության սեռատարիքային կառուցվածքում տղամարդկանց բաժինը մեծ է.
1) Ֆրանսիայում և Նորվեգիայում
2) Լեհաստանում և Բելառուսում
3) Հնդկաստանում և Չինաստանում
4) Ռուսաստանում և Ուկրաինայում
17․ Ռուսաստանի բնակչության սեռային կազմում մեծ է կանանց բաժինը: Ինչո՞վ է պայմանավորված Սիբիրում և Ուրալում տղամարդկանց համեմատաբար մեծ բաժինը.
1) կյանքի միջին տևողությամբ
2) Երկրորդ աշխարհամարտի հետևանքներով
3) տնտեսական մասնագիտացման բնույթով
4) ծնելիության մակարդակով
18․ Ըստ բնակչության տարիքային կառուցվածքի՝ առանձին (անցումային) խումբ են կազմում զարգացած այն երկրները, որտեղ երեխաների բաժինը համեմատաբար մեծ է, ծերերինը՝ փոքր: Այդ երկրներից չեն.
1) ԱՄՆ–ը և Կանադան
2) Ճապոնիան և Ավստրալիան
3) Հարավային Կորեան և Իսրայելը
4) Ֆրանսիան և Շվեդիան
19․ Կյանքի միջին տևողությունն բարձր է.
1) Ճապոնիայում և Ֆրանսիայում 3) Անգոլայում և Եգիպտոսում
2) Շվեդիայում և Հնդկաստանում 4) Նեպալում և Ռուսաստանում
20․ Ո՞ր պնդումն է ճիշտ.
1) Զարգացող երկրներում տղամարդկանց և կանանց գրագիտության մակարդակները գրեթե հավասար են` կանանց գրագիտության մակարդակի որոշակի գերակշռությամբ:
2) ԱՊՀ երկրներում գրագիտության մակարդակը ցածր է:
3) Անգրագետների բացարձակ թվով աշխարհում առաջատարը Հնդկաստանն է:
4) Աշխարհի բնակչության կրթական մակարդակը նվազում է:
Ինքնաստուգում
1.Ներկայացնել աշխարհագրության ուսումնասիրության առարկան, նպատակը և հիմնական խնդիրները։
2.Ի՞նչ է աշխարհագրական թաղանթը: Ի՞նչ ոլորտներից է այն բաղկացած:(Համառոտ նկարագրել յուրաքանչյուր ոլորտները)։
Աշխարհագրական թաղանթը քարակերտի վերին շերտի, մթնոլորտի ստորին շերտի, ամբողջ ջրոլորտի կենսոլորտի և մարդոլորտի փոխկապակցված ամբողջությունն է, որի միասնականությունը ապահովվում է նյութի և էներգիայի շրջապտույտի շնորհիվ։
3.Աշխարհագրական թաղանթի համեմատաբար ոչ մեծ տարածք զբաղեցնող տեղամասերը` բնատարածքային համալիրները, դրանց առաջացումը, կառուցվածքը և փոփոխություններն ուսումնասիրող գիտություն է․
1) հողերի աշխարհագրությունը
3) գեոմորֆոլոգիան
2) կլիմայագիտությունը
4) լանդշաֆտագիտությունը
4.Որոնք են աշխարհագրական թաղանթի հիմնական հատկանիշները։(Համառոտ նկարագրել յուրաքանչյուր հատկանիշ)։
5.Ո՞ր շարքի երկրներն են բնակչության թվով գերխոշոր.
1) Չինաստան, Հնդկաստան, Կանադա
2) ԱՄՆ, Եգիպտոս, Ինդոնեզիա
3) Ճապոնիա, Չինաստան, Իրան
4) Պակիստան, Նիգերիա, Բանգլադեշ
6.Ընտրել բնակչության թվով գերխոշոր երկրների ճիշտ շարքը.
1․Գերմանիա, Ճապոնիա, Չինաստան
2) Ավստրալիա, Բրազիլիա, Եգիպտոս
3) ԱՄՆ, Պակիստան, Ինդոնեզիա
4) Հնդկաստան, Բանգլադեշ,Վիետնամ
7.Ընտրել պետությունների ճիշտ շարքն` ըստ բնակչության թվի նվազման հաջորդականության.
1) Իրան, Թուրքիա, Վրաստան, Հայաստան
2) Ռուսաստան, Հայաստան, Պակիստան, Ուկրաինա
3) Չինաստան, Հնդկաստան, Կանադա, Ճապոնիա
4) ԱՄՆ, Ավստրալիա, Բանգլադեշ, Իրան
8.Ընտրել պետությունների ճիշտ շարքն` ըստ դրանց տարածքի մակերեսի աճման հաջորդականության.
1) Ֆրանսիա, Ուկրաինա, Չինաստան, Հնդկաստան
2) Իրան, Թուրքիա, Ինդոնեզիա, Ավստրալիա
3) Գերմանիա, Ղազախստան, Չիլի, Բրազիլիա
4) Ճապոնիա, ԱՄՆ, Կանադա, Ռուսաստան
9.Ո՞ր շարքում են պետությունները դասավորված ըստ տարածքի մակերեսի նվազման հաջորդականության. 1․Ռուսաստան 2. Չինաստան 3. ԱՄՆ 4. Կանադա
1) 1, 2, 3, 4
2) 1, 4, 2, 3
3) 1, 3, 4, 2
4) 1, 4, 3, 2
10.Բացարձակ միապետություններ են.
1) Սաուդյան Արաբիան և Օմանը
2) Մեծ Բրիտանիան և Քուվեյթը
3) Ճապոնիան և Նորվեգիան
4) Լիբանանը և Հորդանանը
11.Միապետություններ են.
1) Ռուսաստանը և Նիդերլանդները
2) Ճապոնիան և Չինաստանը
3) Իսպանիան և Շվեդիան
4) Հնդկաստանը և Սաուդյան Արաբիան
12.«Պետություն — պետական կառավարման ձև» զույգերից ընտրել սխալը.
1) Նորվեգիա — միապետություն
2) Լիբանան — հանրապետություն
3) Իրաք — միապետություն
4) Եգիպտոս — հանրապետություն
13.Ո՞ր պնդումն է ճիշտ.
1) Աշխարհում գոյություն ունեցող միապետությունների ճնշող մեծամասնությունը բացարձակ միապետություններ են:
2) Պետական կառուցվածքի ձևը կապ ունի բնակչության կրոնական կազմի հետ:
3) Կառավարման հանրապետական ձևը բնորոշ է միայն տնտեսապես զարգացած երկրներին:
4) Պետության կողմից իշխանության իրականացման եղանակների ու միջոցներիամբողջությունը կոչվում է պետական վարչակարգ:
14.Ո՞ր պնդումն է ճիշտ.
1) Աշխարհի երկրների մեծ մասը կառավարման ձևով միապետություն է:
2) Նախագահական հանրապետությունում երկրի նախագահն ընտրվում է
պառլամենտի (խորհրդարանի) կողմից:
3) Աշխարհի երկրների ճնշող մեծամասնությունը տարածքային կառուցվածքով ունիտար (միացյալ) են:
4) Դաշնային պետության տարածքային միավորներն ունեն բացարձակ պետական անկախություն:
15.Պետական կառավարման այն ձևը, երբ գերագույն իշխանության իրավունքը պատկանում է մեկ անձի և անցնում է ժառանգաբար, կոչվում է.
1) հանրապետություն
2) նահանգապետություն
3) միապետություն
4) գաղութատիրություն
16.Սահմանադրական միապետություններ են.
1) Իսպանիան և Շվեդիան
3) Դանիան և Չեխիան
2) Մեծ Բրիտանիան և Ֆինլանդիան 4) Իտալիան և Շվեյցարիան
17.Զարգացած երկրների մեջ առանձին ենթախումբ են կազմում արևմտաեվրոպական հին արդյունաբերական երկրները: Դրանցից չեն.
1) Ավստրիան և Բելգիան
2) Դանիան և Նիդերլանդները
3) Իսպանիան և Պորտուգալիան
4) Շվեյցարիան և Նորվեգիան
18.Զարգացող երկրների մեջ առանձնացվում են, այսպես կոչված, առանցքային
երկրներ: Դրանցից չէ.
1) Հնդկաստանը 3) Բանգլադեշը
2) Չինաստանը 4) Մեքսիկան
19.Հետամնաց ագրարային երկրներ են.
1) Չադը և Եթովպիան 3) Արգենտինան և Մեքսիկան
2) Հնդկաստանը և Չինաստանը 4) Քուվեյթը և Վենեսուելան
20.Զարգացած երկրներ չեն.
1) Ավստրիան և Բելգիան
2) Սինգապուրը և Հարավային Կորեան
3) Հնդկաստանը և Նեպալը
4) Կանադան և Ավստրալական Միությունը
21.Անցումային տնտեսություն ունեն.
1) Իսպանիան և Պորտուգալիան 3) Ուկրաինան և Ռումինիան
2) Հունաստանը և Իռլանդիան
4) Սինգապուրը և Վիետնամը
22.Անցումային տնտեսություն ունեն.
1) Իրանը և Թուրքիան
3) Հայաստանը և Ադրբեջանը
2) Հունաստանը և Վրաստանը 4) Ճապոնիան և Ռուսաստանը
23.Աշխարհի քաղաքական քարտեզում ի՞նչ փոփոխությունների կարող է հանգեցնել փաստացի անկախացած երկրների միջազգային ճանաչումը:
24.Որո՞նք են զարգացող և զարգացած երկրների բնութագրիչները:
Զարգացած երկրները առանձնանում են շուկայական հարաբերությունների զարգացման հասուն մակարդակով, բնակչության մեծ շնչի հաշվով, ՀՆԱ-ի բարձր ցուցանիշով, ներքին կայունությամբ։ Իսկ զարգացող երկրնեում տնտեսության ճյուղերի զարգացումը գտնվում է միջին մակարդակի վրա։ ՀՆԱ-ի ցուցանիշը համեմատաբար ցածր է։
25.Ինչպիսի՞ գործոնների ազդեցությամբ կարող է փոփոխվել պետության քաղաքա-աշխարհագրական դիրքը:
Աշխարհագրական թաղանթի հիմնական հատկանիշները
1․ Ի՞նչ է աշխարհագրական գոտին: Թվարկե՛ք երկրագնդի աշխարհագրական գոտիները: Ի՞նչ տարբերություն կա հիմնական և անցումային գոտիների միջև, ինչո՞վ է մի գոտին տարբերվում մյուսից:
աշխարհագրական թաղանթի զոնայական խոշոր ստորաբաժանումներ, որոնց տարբերությունները պայմանավորված են կլիմայով։ Յուրաքանչյուր գոտին ունի որոշակի աշխարհագրական ճառագայթման հավասարակշռության խազտման հնարավորություն։ երկրագունդը գոտևորող,արևմուտքից արևելք ձգվող, հասարակածից դեպի բևեռնոր ուղղությամբ ձգվող օդային զանգվածները կոչվում են կլիմայական գոտիներ:
2. Ինչո՞վ են նման և տարբեր աշխարհագրական գոտին ու աշխարհագրական զոնան:
Աշխարհագրական թաղանթում ընթացող բազմաթիվ գործընթացների և ոլորտների միջև առաջացող կապերի գլխավոր պատճառն Արեգակնային էներգիան է, որը շարժման մեջ է դնում աշխարհագրական թաղանթի բաղադրիչ նյութերը և ստեղծում բնատարածքային համալիրներ, այսինքն՝ բնության բաղադրիչների այնպիսի համադրություններ որոշակի տարածքում, որը չի կրկնվում հարևան տարածքներից ոչ մեկում:
Լեռան մի լանջը կարող է լինել անտառապատ, իսկ հակառակ լանջը՝ պատված միայն խոտային բուսականությամբ: Նույն կերպ մայրցամաքի եզրային հատվածներում կարող են հանդիպել անանցանելի ջունգլիներ, իսկ ներքին շրջաններում՝ անապատային տարածքներ: Սակայն բոլոր դեպքերում մենք գործ ունենք բնության բաղադրիչների ուրույն համադրությունների հետ որոշակի տարածքներում, անկախ այդ տարածքի մեծությունից. լինի դա լեռան մեկ լանջ, թե ամբողջ մայրցամաքի մի հսկայական տարածք:
3. Ի՞նչ է զոնայականությունը և ազոնայականությունը:
Զոնայականությունը հասարակածից բևեռներ ուղղությամբ բնական բաղադրիչների ու դրանցից կազմված բնական համալիրների օրինաչափ փոփոխումն է: Աշխարհագրական թաղանթի կարևորագույն և առավել հայտնի օրինաչափությունը զոնայականությունն է:
4. Ի՞նչ է վերընթաց գոտիականությունը: Ինչո՞ւ են փոխվում բնության բաղադրիչները ըստ բարձրության:
Վերընթաց գոտիականությունը այն երևույթն է, երբ բնական բաղադրիչները և բնատարածքային համալիրները փոխվում են ըստ բարձրության`լեռների ստորոտներից դեպի գագաթները և կարծես նման են լեռնալանջերին կապած գոտիների:
Հայ-ադրբեջանական հակամարտություն
Սեպտեմբերի 27-ից սկսված երկրում ծանր իրավիճակ է հակառակորդը կրակ է բացհել մեր ուղությամբ բայց իհարկե մենք չենք հանձնվում հակառակ կրակ բացելով հետ ենք մղում ազերիներին։Արցախի Հանրապետության պաշտպանության բանակը,
ռազմաճակատի ամենաբարդ ուղղություններից մեկում, կիրառել է մարտավարական հնարքներ, մասնավորապես՝ ադրբեջանական ստորաբաժանումների մոտ ստեղծել է նահանջի տպավորություն։ Հակառակորդը, փորձելով արագ կերպով զբաղեցնել հայկական ուժերի թողած
դիրքերը, հայտնվել է ծուղակում։ Այնուհետև, հրետանային հուժկու հարվածի արդյունքում ոչնչացվել է ադրբեջանական ստորաբաժանման մեծ մասը։Եվ շարունակում ենք նւյն ուժերով։